Van Toledo naar Granada.
De gouden toren te Sevilla aan den oever van den Guadalquivir.
Wanneer men zich van Toledo naar Granada begeeft, zou men bijna geneigd zijn, te gelooven dat men in een andere luchtstreekwas verplaatst. Men betreurt de koele nachten van Castilië, wanneer de verschroeiende solano, als een ademtocht uit de afrikaanschewoestijn, over het land strijkt. En even verschillend als de beide provinciën, zijn de beide hoofdsteden ervan. Terwijl deoude gothische stad, als een verlaten arendsnest, troont op de rotsen, tegenover de hooge klippen welke de Taag bespoelt,en vol hoogmoed haar vervallen torens, de bouwvallen harer paleizen en hooge sombere kloostermuren doet verrijzen, breidtzich de stad van Abd-el-Rhaman uit langs de oevers van den Guadalquivir, die in grillige bochten door een vruchtbare vlaktestroomt. En wanneer men die menigte lage, kleine witte huisjes ziet, bijna banaal in hun nieuwheid, met de frissche kleurenvan hun bloemrijke patios en de geraniums en anjelieren, die bloeien achter de kleine vensters, kan men het slechts als eendichterlijke vrijheid beschouwen, als Victor Hugo spreekt van “Cordove aux maisons vieilles”. Trouwens bij nadere beschouwing blijkt ook Cordova nog niet geheel gemoderniseerd te zijn. Overal vertoonen zich sporenvan het verleden; romeinsche beelden op de hoeken der straten, latijnsche opschriften, gebeiteld in steenen, die voor modernebouwwerken gebruikt zijn, samengestelde moorsche boogvormen, en oude wapenschilden boven de poorten van sommige gebouwen,waarvan de kleuren elk voorjaar nieuw worden opgeschilderd.
Toledo vertegenwoordigt het Westen, met zijn feudaalstelsel en zijn kloosters, Cordova het Oosten van na de romeinsche overheersching.De paleizen van Toledo zijn vestingen, die in hun onwerkelijke grootheid te huis schijnen te behooren in een heldendicht,de huizen van Cordova, slechts een verdieping hoog, en rondom een binnenplein gebouwd, doen denken aan de woningen van Herculanumen Pompeï.
Zelfs in het volkstype en de kleederdracht is het verschil merkbaar tusschen Castilië en Andalusië. De oogen der vrouwen zijn hier zwart, haar lippen rooder, haar gelaatskleur donkerder en haar gang fierder, dan bij haarcastiliaansche naburen. In het gitzwarte haar der andalusische prijkt altoos een bloem, en een luchtig omhulsel van chenillevervangt de kanten mantilla, die in de noordelijke provinciën gedragen wordt. In plaats van den doek, dien in Castilië devrouwen met een punt op den rug dragen, en waarvan de slippen op de borst worden geknoopt, wordt hier een shawl van zachte,soupele stof om de schouders geslagen, en om middel en heupen geplooid op [282]een wijze, die aan den griekschen chiton herinnert.
Hoe meer men met Cordova bekend en vertrouwd raakt, des te duidelijker dringen onder de zware laag, waar